سایە سنگین سورانی بر اردلانی /ایرنا
سنندج - ایرنا - لهجه های متفاوت زبان كُردی در استان كردستان در محافل رسمی تر به ندرت بكار می رود و برخی نیز توسط خود مردم در حال به حاشیه رفتن است ولی گرایش به لهجه سُورانی نسبت به اردلانی روبه افزایش است.
به گزارش خبرنگار ایرنا، فرهنگ مجموعه پیچیده‌ای از باورها، رفتارها، زبان، هنرها، قوانین، اخلاقیات، عادات و هر چه كه فرد از جامعهٔ خویش فرا می گیرد، تعریف می كند، زبان بخش مهمی از فرهنگ را تشكیل می دهد چون بسیاری از همان خصیصه های یك فرهنگ از طریق آن حفظ و به نسل بعدی هر جامعه خاص منتقل می شود.
كُردی هم یكی از زبان های مهم و غنی كشور است كه لهجه ها و زیر لهجه های متفاوتی دارد و به اعتقاد صاحبنظران فرهنگ و زبان شناسان همین غنای این زبان است كه اهمیت خاصی به آن داده است.
2 لهجه كرمانجی و سُورانی به مرجع و اصل در این زبان تبدیل شده و در محافل، همایش ها بویژه در رسانه ها از این 2 لهجه برای سخن گفتن بهره گرفته می شود.
همین غلبه این 2 لهجه از زبان كُردی بر دیگر لهجه های آن موجب شده تا حدودی آن لهجه ها به حاشیه بروند و این به حاشیه رفتن می تواند در گذشت زمان موجب كوچك تر شدن گستره بهره گیری از آنها و در نهایت نابودی لهجه شود.
لهجه اردلانی و زیر لهجه سنه ای (سنندجی) آن از جمله لهجه هایی هستند كه تحت تاثیر این هژمونی (فرا دستی و سلطه) 2 لهجه اصلی )پ(كرمانجی و سُورانی) قرار گرفته اند.
در بسیاری محافل و آیین ها در شهر سنندج، مجریان برنامه ها به لهجه سُورانی صحبت می كنند و كار به جایی كشیده كه برخی مهمانانی كه در آن مراسم ها برای سخنرانی پشت تریبون می روند از اینكه نمی توانند همچون مجری برنامه با لهجه سُورانی صحبت كنند ابراز ندامت كرده و عذرخواهی می كنند!
در مواردی هم دیده شده تاثیر این هژمونی باعث شود برخی از مهمانان ترجیح دهند به جای كُردی اردلانی به زبان فارسی حرف بزنند.
شبكه استانی سیمای مركز كردستان نیز تحت تاثیر این موضوع قرار گرفته و با اینكه در استان اقلیت به لهجه سُورانی صحبت می كنند اما بسیاری از برنامه های این شبكه به این لهجه است!
در حالیكه گستره تاثیر این شبكه به خارج از استان هم بست پیدا كرده و این می تواند دلیلی باشد كه سُورانی در این شبكه بیشتر استفاده شود اما باید دیگر لهجه ها و گویش های غالب این استان نیز مورد توجه قرار گیرند كه این موضوع در رادیو سنندج بهتر لحاظ می شود.
معاون اخبار و اطلاعات صدا و سیمای مركز كردستان در ارتباط با كاربرد بیشتر لهجه سُورانی در برنامه های شبكه استانی گفت: نبود فرهنگستان در زبان كُردی كه لهجه ای معیار را تعریف كند كاملا حس می شود چون اگر لهجه ای معیار داشته باشیم، می دانیم مبانی چیست.
علیرضا خوش گفتار روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اضافه كرد: شاید مركز، كردستان شناسی بتواند مبنا و معیاری را تعریف كند كه مردم عادی در صحبت های خود از آن استفاده كنند و فرهیختگان قوم هم نسبت به آن احساس بدی نداشته باشند.
وی یادآور شد: نیاز به مجموعه ای همچون فرهنگستان در این ارتباط وجود دارد كه این زبان را پاس بدارد و تولید محتوایی كند كه مردم آن را بفهمند.
خوش گفتار افزود: باید یك پژوهشی صورت گیرد كه آیا همه كُرد زبانان لهجه سُورانی را بطور كامل متوجه می شوند چون برخی از مخاطبین بخش خبر شبكه كردستان با ما تماس می گیرند و اطلاع می دهند كه معنی برخی از واژه های این لهجه را متوجه نمی شوند.
وی با اشاره به اینكه فرهنگ یك پویایی دارد و نماد این پویایی، زبان است كه مستمر خود را نوسازی می كند، گفت: ناخواسته در مسیر جهانی شدن قرار گرفته ایم كه بر زبان هم تاثیر می گذارد لذا تلاش شده از طریق رسانه های محلی این جهانی شدن جبران شود پس این رسانه ها باید به لهجه های محلی هم برنامه داشته باشند.
معاون اخبار و اطلاعات صدا و سیمای مركز كردستان یادآور شد: شرط توفیق رسانه های محلی وجود ساختار و سازمانی است كه مسیر را روشن كند و همچون پشتیبانی برای این رسانه ها باشد.
وی استفاده از لهجه سُورانی در خبرها را شرایط خاص خبر و مكتوب بودن آن دانست و گفت: چون بیشتر متون كُردی به سُورانی است ناخودآگاه گویش به این لهجه به یك مبنا تبدیل شده است.
یكی از مدرسان زبان كُردی در سنندج در رابطه با این موضوع به خبرنگار ایرنا گفت: باید مراقب حفظ دیگر لهجه های كُردی باشیم بنابراین از اهل قلم انتظار می رود با این لهجه بنویسند و كار كنند.
عدنان برزنجی وجود نشریه ای به عنوان مثال به لهجه اردلانی را در كردستان ضروری دانست و افزود: توجه جدی به یك لهجه همچون اردلانی و صحبت كردن افراد به آن به محافظت از این لهجه ها كمك می كند.
ادامه
وی به خصوصیات زیرلهجه سنه ای نیز اشاره كرد و یادآور شد: این لهجه آمیخته ای از سُورانی و هورامی و نزدیك ترین لهجه به هورامی محسوب می شود.
برزنجی با اشاره به اینكه اردلانی دریچه لهجه هورامی به لهجه سُورانی است، گفت: لیلاخی، دیواندره ای، چم شار و سنه ای زیرلهجه های اردلانی محسوب می شوند.
اظهارات این كارشناس زبان اهمیت هر لهجه و حتی زیرلهجه های آن را نشان می دهد و پرواضح است كه تعدد، غنا و تفاوت است كه یك فرهنگ را می سازد و حفظ این تعدد و غنا از اهمیت خاصی برخوردار است.
كردستان استانی فرهنگی شناخته می شود و زبان وظیفه سنگینی در فرهنگ این استان بر عهده دارد، در درجه اول حفظ یك فرهنگ بویژه زبان هر منطقه و جامعه بر عهده تك تك افراد آن جامعه است چون اگر خود افراد جامعه به زبان و فرهنگ خود بی توجه باشند یا در مقابل دیگر فرهنگ ها آن را كوچك بشمارند مطمئنا آن فرهنگ دوام زیادی در مقابل تهاجم ها نخواهد آورد.
بنابراین تك تك آحاد جامعه باید این خودباوری را داشته باشند و زبان و فرهنگ خود را كمتر، كوچك تر و ناقص نشمارند چرا كه هر فرهنگ و زبانی خصوصیات خاص خود را دارد.
منبع:خبرگزاری ایرنا
https://www.google.com/amp/s/www.irna.ir/amp/82909796/
درباره این سایت